Dział sady
Uszkodzenia mrozowe drzew owocowych, wytrzymałość na mróz
Data: 2011-07-08, Data edycji: 2023-01-08
Czytaj także: zakładanie sadu owocowego , zakładanie sadu krok po kroku , jaka ziemia pod drzewa owocowe , jak sadzić drzewa , sposoby cięcia , typy koron , nawozy i nawożenie , przeszczepianie drzew owocowych
Objawy przemarznięcia drzew owocowych. Wynikiem silnego przemarznięcia jest całkowite zniszczenie części nadziemnej rośliny. Zwykle jednak przemarznięciu ulegają tylko części drzewa, a nawet tylko części tkanek. Przemarznąć może pień, nasady konarów, jednoroczne pędy lub pąki kwiatowe, rzadziej— pąki liściowe i korzenie. Najgroźniejsze są: pęknięcie pnia drzewa, uszkodzenia nasady konarów i korzeni. Na pniach i konarach powstają wówczas rany zgorzelinowe drzew lub pęknięcia podłużne.
Rany zgorzelinowe na drzewach występują zwykle na pniu i grubszych konarach, najczęściej od strony nasłonecznionej, tzn. południowej i południowo-zachodniej. Tworzą się one zwykle w końcu stycznia i w lutym, podczas słonecznych i mroźnych dni. Ciemna powierzchnia pnia i grubych gałęzi nagrzewa się łatwo, a pod wpływem ciepła rozpoczynają się w komórkach procesy życiowe, wskutek czego zmniejsza się wytrzymałość tkanek na mróz.
Zabezpieczenie roślin przed zimą. Powodem przemarzania może być również gwałtowne obniżenie się nocą temperatury tkanek, nagrzanych w ciągu dnia.
Początkowo w miejscach uszkodzonych można zauważyć na korze tylko plamy, najczęściej czerwonawe, o wyraźnie nieregularnych brzegach. Z czasem jednak kora w tych miejscach wysycha i tworzą się wklęśnięcia. Przy silnym przemarznięciu kora pęka i odstaje od drewna. Takie odstające płaty kory z czasem odpadają, odsłaniając drewno. Razem z przemarzniętą korą odstaje zwykle i miazga. Jeśli rany obejmują większą powierzchnię pnia i nie są leczone, drzewo ginie.
Czytaj również sposoby chronienia drzew przed przemarzaniem.
Zapoznaj się także -> zabezpieczanie przed przymrozkami wiosennymi
Przeczytaj artykuł- leczenie drzew przemarzniętych.
Uszkodzenia mrozowe drzew owocowych. Innym typem uszkodzeń pnia są pęknięcia podłużne drzew.
Występują one zwykle w okresach gwałtownych spadków temperatury. Zewnętrzne warstwy kory i drewna kurczą się gwałtownie pod wpływem niskiej temperatury, wewnętrzne zaś oziębiają się wolniej, a więc nie zmniejszają od razu swej objętości. Pień wówczas pęka i tworzy się podłużna szczelina. Najczęściej pękają pnie drzew wysokopiennych, natomiast bardzo rzadko — drzew niskopiennych. Drzewo starannie pielęgnowane goi takie pęknięcia w ciągu jednego okresu wegetacji, lecz tkanka gojąca jest wrażliwa na mróz i w następną zimę łatwo może ulec uszkodzeniu. Powstała rana umożliwia wniknięcie do drzewa grzybów pasożytniczych, które mogą spowodować jego zamieranie.
Przyczynami łatwego przemarzania pędów jednorocznych są najczęściej: przedłużony wzrost w jesieni i słabe zdrewnienie pędu spowodowane późnym nawożeniem azotem, zbyt silnym cięciem lub nadmiernym podlewaniem czy obfitymi opadami w lecie; porażenie przez szkodniki lub choroby, zwłaszcza zaś przez mączniak. Przemarznięte pędy zasychają.
Korzenie drzew owocowych są znacznie wrażliwsze na mróz niż część nadziemna, przy czym najdelikatniejsze są korzenie brzoskwini, gruszy i czereśni. Bardzo wytrzymałe są korzenie jabłoni i antypki. Przemarznięcie korzeni może spowodować zamieranie drzew nawet tych, które mają nieuszkodzoną koronę. Drzewo z uszkodzonymi korzeniami rozwija się na wiosnę bardzo wolno, wytwarza bardzo drobne i jasne liście.
Przymrozki przygruntowe. Uszkodzenia mrozowe pąków kwiatowych występują najczęściej u moreli i brzoskwini, rzadziej — u czereśni i gruszy. Najwytrzymalsze na mróz są pąki kwiatowe jabłoni.
Przymrozki w maju powodują uszkodzenia kwiatów i młodych zawiązków owoców. Kwiaty giną w temperaturze — 2 i — 3°C. Młode zawiązki są wrażliwsze od kwiatów. Na lekko uszkodzonych zawiązkach powstają pierścienie ordzawionej skórki, natomiast silniej uszkodzone opadają. Najwrażliwsze są zawiązki moreli, najwytrzymalsze — jabłoni.
Każdy gatunek roślin sadowniczych odznacza się określoną wytrzymałością na działanie niskich temperatur związaną z jego pochodzeniem. Najbardziej wytrzymałe na mróz są: jabłoń, wiśnia, leszczyna, porzeczki czerwone i białe, agrest, mniej wytrzymałe — grusza i śliwa, a najwrażliwsze — orzech włoski, morela, brzoskwinia i winorośl.
Nie wystarczy jednak znajomość wrażliwości na mróz poszczególnych gatunków drzew i krzewów owocowych, gdyż nawet poszczególne odmiany tego samego gatunku różnią się między sobą tą właściwością. Na przykład jedną z najwrażliwszych odmian jabłoni jest Koksa Pomarańczowa, wyniszczona w kraju przez ostre zimy, w przeciwieństwie do drzew takich odmian jak Cortland lub Mclntosh, które tylko w wyjątkowo niekorzystnych warunkach mogą być uszkadzane.
Wytrzymałość na mróz każdego gatunku czy odmiany zmienia się w zależności od czynników zewnętrznych i od fazy rozwoju rośliny. Na przykład Antonówka wymarza w listopadzie w temperaturze — 20°C, w grudniu w — 30°C, w styczniu zaś — dopiero w temperaturze — 40°C (rys. 108).
W drzewach, które zakończyły fazę spoczynku bezwzględnego, pod wpływem ocieplenia procesy życiowe zaczynają przebiegać intensywniej, co znacznie zmniejsza wytrzymałość na mróz. Dlatego nawrót mrozów, nawet niezbyt dużych, może spowodować znaczne uszkodzenia. Prawie zawsze przemarzają wówczas pąki kwiatowe.
Długa, ciepła i wilgotna jesień przedłuża okres wzrostu i opóźnia przygotowanie się tkanek do zimowania, natomiast jesień chłodna, z większymi dobowymi wahaniami temperatur — przyspiesza te procesy. Większe szkody mrozowe powstają podczas zim z mroźnymi wiatrami, które wysuszają tkanki drzew. Dla korzeni drzew natomiast niebezpieczne są zimy bezśnieżne, ponieważ odsłonięta gleba zamarza głęboko. Częste zaś opady śniegu chronią drzewa przed przemarznięciem, ale przyczyniają się do dużych uszkodzeń drzew przez zające.
Uszkodzenia mrozowe drzew owocowych rany zgorzelinowe, pęknięcia podłużne
USZKODZENIA MROZOWE W SADACH OBJAWY I PRZYCZYNY
Objawy przemarznięcia drzew owocowych. Wynikiem silnego przemarznięcia jest całkowite zniszczenie części nadziemnej rośliny. Zwykle jednak przemarznięciu ulegają tylko części drzewa, a nawet tylko części tkanek. Przemarznąć może pień, nasady konarów, jednoroczne pędy lub pąki kwiatowe, rzadziej— pąki liściowe i korzenie. Najgroźniejsze są: pęknięcie pnia drzewa, uszkodzenia nasady konarów i korzeni. Na pniach i konarach powstają wówczas rany zgorzelinowe drzew lub pęknięcia podłużne.
Rany zgorzelinowe na drzewach występują zwykle na pniu i grubszych konarach, najczęściej od strony nasłonecznionej, tzn. południowej i południowo-zachodniej. Tworzą się one zwykle w końcu stycznia i w lutym, podczas słonecznych i mroźnych dni. Ciemna powierzchnia pnia i grubych gałęzi nagrzewa się łatwo, a pod wpływem ciepła rozpoczynają się w komórkach procesy życiowe, wskutek czego zmniejsza się wytrzymałość tkanek na mróz.
Zabezpieczenie roślin przed zimą. Powodem przemarzania może być również gwałtowne obniżenie się nocą temperatury tkanek, nagrzanych w ciągu dnia.
Początkowo w miejscach uszkodzonych można zauważyć na korze tylko plamy, najczęściej czerwonawe, o wyraźnie nieregularnych brzegach. Z czasem jednak kora w tych miejscach wysycha i tworzą się wklęśnięcia. Przy silnym przemarznięciu kora pęka i odstaje od drewna. Takie odstające płaty kory z czasem odpadają, odsłaniając drewno. Razem z przemarzniętą korą odstaje zwykle i miazga. Jeśli rany obejmują większą powierzchnię pnia i nie są leczone, drzewo ginie.
Czytaj również sposoby chronienia drzew przed przemarzaniem.
Zapoznaj się także -> zabezpieczanie przed przymrozkami wiosennymi
Przeczytaj artykuł- leczenie drzew przemarzniętych.
Uszkodzenia mrozowe drzew owocowych. Innym typem uszkodzeń pnia są pęknięcia podłużne drzew.
Występują one zwykle w okresach gwałtownych spadków temperatury. Zewnętrzne warstwy kory i drewna kurczą się gwałtownie pod wpływem niskiej temperatury, wewnętrzne zaś oziębiają się wolniej, a więc nie zmniejszają od razu swej objętości. Pień wówczas pęka i tworzy się podłużna szczelina. Najczęściej pękają pnie drzew wysokopiennych, natomiast bardzo rzadko — drzew niskopiennych. Drzewo starannie pielęgnowane goi takie pęknięcia w ciągu jednego okresu wegetacji, lecz tkanka gojąca jest wrażliwa na mróz i w następną zimę łatwo może ulec uszkodzeniu. Powstała rana umożliwia wniknięcie do drzewa grzybów pasożytniczych, które mogą spowodować jego zamieranie.
Przyczynami łatwego przemarzania pędów jednorocznych są najczęściej: przedłużony wzrost w jesieni i słabe zdrewnienie pędu spowodowane późnym nawożeniem azotem, zbyt silnym cięciem lub nadmiernym podlewaniem czy obfitymi opadami w lecie; porażenie przez szkodniki lub choroby, zwłaszcza zaś przez mączniak. Przemarznięte pędy zasychają.
Korzenie drzew owocowych są znacznie wrażliwsze na mróz niż część nadziemna, przy czym najdelikatniejsze są korzenie brzoskwini, gruszy i czereśni. Bardzo wytrzymałe są korzenie jabłoni i antypki. Przemarznięcie korzeni może spowodować zamieranie drzew nawet tych, które mają nieuszkodzoną koronę. Drzewo z uszkodzonymi korzeniami rozwija się na wiosnę bardzo wolno, wytwarza bardzo drobne i jasne liście.
Przymrozki przygruntowe. Uszkodzenia mrozowe pąków kwiatowych występują najczęściej u moreli i brzoskwini, rzadziej — u czereśni i gruszy. Najwytrzymalsze na mróz są pąki kwiatowe jabłoni.
Przymrozki w maju powodują uszkodzenia kwiatów i młodych zawiązków owoców. Kwiaty giną w temperaturze — 2 i — 3°C. Młode zawiązki są wrażliwsze od kwiatów. Na lekko uszkodzonych zawiązkach powstają pierścienie ordzawionej skórki, natomiast silniej uszkodzone opadają. Najwrażliwsze są zawiązki moreli, najwytrzymalsze — jabłoni.
WYTRZYMAŁOŚĆ NA MRÓZ RÓŻNYCH GATUNKÓW I ODMIAN
Każdy gatunek roślin sadowniczych odznacza się określoną wytrzymałością na działanie niskich temperatur związaną z jego pochodzeniem. Najbardziej wytrzymałe na mróz są: jabłoń, wiśnia, leszczyna, porzeczki czerwone i białe, agrest, mniej wytrzymałe — grusza i śliwa, a najwrażliwsze — orzech włoski, morela, brzoskwinia i winorośl.
Nie wystarczy jednak znajomość wrażliwości na mróz poszczególnych gatunków drzew i krzewów owocowych, gdyż nawet poszczególne odmiany tego samego gatunku różnią się między sobą tą właściwością. Na przykład jedną z najwrażliwszych odmian jabłoni jest Koksa Pomarańczowa, wyniszczona w kraju przez ostre zimy, w przeciwieństwie do drzew takich odmian jak Cortland lub Mclntosh, które tylko w wyjątkowo niekorzystnych warunkach mogą być uszkadzane.
Wytrzymałość na mróz każdego gatunku czy odmiany zmienia się w zależności od czynników zewnętrznych i od fazy rozwoju rośliny. Na przykład Antonówka wymarza w listopadzie w temperaturze — 20°C, w grudniu w — 30°C, w styczniu zaś — dopiero w temperaturze — 40°C (rys. 108).
Drzewa w pełni zimy znajdują się w fazie spoczynku bezwzględnego. Jeśli zetnie się z nich gałęzie i wstawi do naczynia z wodą w ciepłym i widnym pokoju, nie rozwiną się. Gałęzie ucięte w końcu zimy i przeniesione do podobnych warunków rozwiną liście szybko, gdyż w tym okresie drzewa znajdują się już w fazie spoczynku względnego, tzn. nie rozpoczynają wzrostu jedynie z powodu niesprzyjających warunków zewnętrznych.
W drzewach, które zakończyły fazę spoczynku bezwzględnego, pod wpływem ocieplenia procesy życiowe zaczynają przebiegać intensywniej, co znacznie zmniejsza wytrzymałość na mróz. Dlatego nawrót mrozów, nawet niezbyt dużych, może spowodować znaczne uszkodzenia. Prawie zawsze przemarzają wówczas pąki kwiatowe.
Długa, ciepła i wilgotna jesień przedłuża okres wzrostu i opóźnia przygotowanie się tkanek do zimowania, natomiast jesień chłodna, z większymi dobowymi wahaniami temperatur — przyspiesza te procesy. Większe szkody mrozowe powstają podczas zim z mroźnymi wiatrami, które wysuszają tkanki drzew. Dla korzeni drzew natomiast niebezpieczne są zimy bezśnieżne, ponieważ odsłonięta gleba zamarza głęboko. Częste zaś opady śniegu chronią drzewa przed przemarznięciem, ale przyczyniają się do dużych uszkodzeń drzew przez zające.
Komentarze do artykułu
Przeczytaj również:
Jak zabezpieczyć drzewa owocowe przed przymrozkami sposoby Spalanie stosów podsuszonego torfu, gałęzi, liści, zraszanie wodą
Przemarznięte drzewa owocowe, rany zgorzelinowe Leczenie drzew przemarzniętych. Nie należy usuwać drzew, które wczesną wiosną wydają się być całkowicie przemarznięte. Czasem wracają do stanu normalnego.
Ochrona przed przymrozkami w sadzie, zabezpieczanie drzew na zimę Sposoby chronienia drzew przed przemarzaniem- ochrona przed szkodnikami i chorobami, zbyt późno zastosowane nawozy azotowe
Zakładanie sadu owocowego, przygotowanie ziemi pod sad Nie należy sadzić drzew w zastoiskach mrozowych, w dolinach i kotlinach