Historia truskawki- jak truskawka fragaria x ananasa przybyła do nas z Ameryki Południowej.

Przeczytaj także: historia truskawki -> truskawki fragaria, terminarz prac, produkcja sadzonek, zakładanie plantacji matecznej, przygotowanie gleby i sadzonek, nawożenie przed sadzeniem, terminy i systemy sadzenia, zakładanie plantacji, sadzenie truskawek, nawożenie pogłówne, nawadnianie, koszenie liści, szkodniki kwieciak , szkodniki mątwik , choroby mączniak , choroby werticylioza

Jabłoń uważana jest za królową naszych sadów, truskawka fragaria x ananasa została ochrzczona księżniczką naszych sadów, bo jest to najmłodsze dziecko w rodzinie naszych roślin sadowniczych.

Truskawka pochodzenie. Jej historia rozpoczęła się dopiero w połowie osiemnastego wieku. Do tego czasu znano jedynie poziomki- początkowo zbierane z naturalnych siedlisk, a później także specjalnie uprawiane. Interesowało się nimi nie tylko ze względów smakowych, ale także leczniczych. Wysuszone i sproszkowane owoce najlepiej u nas znanej poziomki pospolitej- Fragaria vesca, leczą egzemy. Odwar z ich liści i owoców zapobiega miażdżycy, nadciśnieniu, a także ma zastosowanie w leczeniu kamicy nerkowej. Herbatka z liści działa przeciwbiegunkowo i pomaga przy bólach żołądka i wątroby. Właściwości poziomki te znano już od dawna i opisywano w herbarzach. Nic więc dziwnego, że poziomki były poszukiwaną i cenioną rośliną nawet przez możnych tego świata.

W uprawie poziomek przodowali głównie Francuzi, Holendrzy i Anglicy. Obok poziomki pospolitej znano także i uprawiano poziomkę wysoką- Fragaria moshata, a w siedemnastym wieku sprowadzano z Ameryki także ojca truskawki- poziomkę wirginijską.
Poziomka pospolita długo jeszcze dominowała w uprawie, urzekając przede wszystkim niepowtarzalnym aromatem swych owoców. Hodowla w owych czasach była jeszcze w powijakach. Ogrodnicy zadowalali się uprawą gatunków i kilku odmian stworzonych przez przyrodę. Nikt jeszcze nie myślał o poprawianiu poziomek, nikt też nie przeczuwał, że wiek następny przyniesie w tej dziedzinie zwrot wprost rewolucyjny.

Truskawka pochodzenie- jest krzyżówką gatunków poziomek.

Zapoczątkowało go przywiezienie do Europy poziomki chilijskiej- Fragaria chiloensis. Jak dotarła ona do Europy?
W 1707 roku umiera bezdzietnie król Hiszpanii. Zgodnie z testamentem tron ma przejąć potomek rodu Burbonów- wnuk Ludwika czternastego. Austria, bojąc się wzmocnienia potęgi Francji, wysyła swojego kontrkandydata do tronu. Rozpoczyna się wojna, której bitwy toczą się głównie na terenie Europy Zachodniej. Ludwik czternasty obawia się przeniesienia walk także na ziemie kolonii hiszpańskich, w tym Chile i Peru. Do walk w nowym terenie potrzebne jest rozpoznanie systemów fortyfikacyjnych, korekcja map i rozpoznanie sił przeciwnika. Król Poszukuję odpowiedniego kandydata do wykonania tego zadania. Zostanie nim Amadeusz Frezier- inżynier fortyfikacji i oficer wojsk francuskich.

Frezier wyrusza do Chile w charakterze kupca i dociera do Concepcion po 160 dniach podróży okrętem. Jest czerwiec 1712 roku. Francuski szpieg ma oczy otwarte na wszystko, co godne uwagi. Zwiedzając okolice Concepcion napotyka plantację poziomki uprawianej tam od niepamiętnych czasów przez Indian. Ale nie jest to poziomka pospolita, którą Frezier zna z Europy. Nie ma wprawdzie jej smaku i aromatu, ale to, co godne uwagi to masa owoców, które „mają wielkość orzecha, a czasem kurzego jaja”.

Francuz jest wyraźnie poziomką chilijską zafascynowany. Sporządza jej dokładny rysunek i opis, a na mapie okolic Concepcion zaznacza miejsce jej uprawy.

Na tym się nie kończy. Frezier postanawia zabrać żywe rośliny do Europy.

Zanim jednak prześledzimy dalsze losy poziomki chilijskiej, wypada postawić pytanie następujące. Dlaczego Frezier, który był przecież oficerem i inżynierem, nie botanikiem, zainteresował się poziomką. Miał zapewne ogólnie wykształcenie skoro jeden z jego późniejszych geografów nazwie go oświeconym człowiekiem osiemnastego wieku. Czy to mogło wystarczyć do zainteresowania się botaniką, a więc dziedziną, która nie należała do jego obowiązków zawodowych.

Odpowiedź na to pytanie zawarta jest w jego rodowodzie. Nazwisko Frezier pochodzi od francuskiego słowa „fraise” i oznacza właśnie poziomkę. Nie tylko nazwisko pachnie poziomką. Także w herbie imć Amadeusza figurują rysunki przedstawiające stylizowane kwiaty poziomek. Kazał jak tam narysować 800 lat temu król Francji Karol Piąty w podzięce za poziomkowy poczęstunek zgotowany mu przez przodka inżyniera.

Mając taki poziomkowy rodowód Frezier nie mógł przejść obojętnie obok indiańskich plantacji i chyba tylko tym należy tłumaczyć fakt, że w drodze powrotnej oprócz map i rysunków szpiegowskich Francuz podejmuje się także trudu przewiezienia żywych roślin do Europy. A w owych czasach nie było to przedsięwzięcie łatwe, podróż z okrętem z Chile do Marsylii trwała przecież prawie pół roku. Przez ten czas rośliny wymagały troskliwej opieki, a przede wszystkim podlewania słodką wodą, która w tak długiej podróży była ściśle racjonowana. Ta uciążliwość zapewne sprawiła, że poziomka chilijska, chociaż już i wcześniej była opisywana przez Europejczyków i to przez ludzi z wykształceniem botanicznym, do Europy przez nich nie została przywieziona.

Dokonał tego dopiero człowiek, który z botaniką nie miał wprawdzie nic wspólnego, ale z racji swojego rodowodu musiał mieć duży sentyment do tej rośliny.

Wyruszając drogę powrotną Frezier zabiera pięć doniczek z poziomkami, dwie z nich otrzymuje oficer odpowiedzialny za racjonowanie wody na statku. W ten sposób fryzjer ma wodę do podlewania trzech pozostałych. Po przybyciu do Francji jedną roślinę otrzymuje jego szef, jedną przekazuje do Ogrodu Botanicznego w Paryżu, a ostatnią zachowuje dla siebie.

Tak oto oboje rodzice truskawki znaleźli się po raz pierwszy w Europie. Ale jeszcze nie połączyli się w związek małżeński.

W 2 lata po powrocie Amadeusza Freziera do Francji, ukazuje się jego książka o ciekawostkach Chile. Jest tam także opis dziwnej poziomki chilijskiej, która może mieć wielkość kurzego jajka. A że ta książka napisana jest ciekawie, szybko zostaje przetłumaczona na niemiecki, holenderski i angielski. W ten sposób o poziomce chilijskiej dowiaduje się cała Europa. Staje się ona pożądanym okazem w kolekcjach wszystkich liczących się ogrodów botanicznych Europy.
Rozbudzony lekturą entuzjazm stopniowo ustępuje rozczarowaniu. Rośliny nie chcą kwitnąć, a jeśli nawet zakwitną, to nie owocują. Poziomka przywieziona z Chile okazuje się bardzo wrażliwe na mróz i letnie upały. Dlatego udaje się tylko w klimacie morskim. Wewnątrz lądu przemarza i przed zimą musi być pokrywana liśćmi. Okrycie zapewnia dopiero kwitnienie, z owocowym były nadal kłopoty.

Jak zakładać plantację truskawek traktuje ten artykuł zakładanie plantacji truskawek

Jednakże ogrodnicy z okolic Brestu w Bretanii zauważyli, że poziomka chilijska rodzi dorodne owoce, jeśli rośnie pomiędzy rzędami poziomki wysokiej lub wirginijskiej. Ogrodnicy jeszcze nie rozumieli, dlaczego tak się dzieje. Wyjaśnił to dopiero 1766 roku francuski botanik Antoni Duchesne.

Okazało się, że poziomki mogą być rozdzielnopłciowe.

Frezier nieświadomie przywiózł z Chile tylko rośliny mateczne które, jako że nie wytwarzały własnego pyłku- do zaowocowania wymagały pyłku pochodzącego z roślin niektórych tylko gatunków poziomek.

Predyspozycje poziomki chilijskiej do klimatu morskiego sprawił, że we Francji i uprawa ograniczała się tylko do Bretanii. W Plougastel mieściło się główne centrum jej uprawy. Zaopatrywało ono w owoce nie tylko miasta Bretanii, a także rynek angielski. Uprawa tego gatunku przez ponad wiek zajmowało Bretanii dość duży areał. Jeszcze w 1887 roku uprawiano jej 73 hektary, a w 1900 już tylko 20 hektarów, a za to aż 100 hektarów nowej rośliny- truskawki.
Na temat dalszej historii truskawki i wyhodowaniu innych, odpornych jej odmian przeczytasz w tym artykule: truskawka fragaria

Jak musi być przygotowana ziemia dla truskawek mówi ten artykuł- przygotowanie gleby i sadzonek

Komentarze do artykułu

Dodaj komentarz

Przeczytaj również: